(धु्रबसागर शर्मा) हिमालपारीको जिल्ला मुस्ताङमा बसोबास गर्ने थकाली जातीले, थकाली जाती र मानव कल्याणका लागि बाकसमा थुनिएका देवतालाई मन्दिरबाट निकाल्दै १२ वर्षे ल्हफेब पर्व मनाइरहेका छन् । थकाली जातीअन्तर्गत पर्ने गौचन, तुलाचन, शेरचन र भट्टचनले देवतालाई १२ वर्षमा मन्दिरबाट बाहिर निकाली पुजा गर्नु नै यो पर्वको मुख्य विशेषता हो । यो पर्व पञ्चतत्वसँगसमेत सम्बन्धित रहेको स्थानीय पूर्णप्रसाद तुलाचनले बताउनुभयो । मुस्ताङको कोवाङ गाविसअन्तर्गत नाउरीकोट, नाकुङ, लार्जुङ, कोवाङ, खन्ती, सउरु र भुजुङकोटका थकाली समुदायले यो पर्व धुमधामका साथ मनाइरहेका छन् ।पुस १६ गतेबाट सुरु भएको यो पर्व माघ ३ गतेसम्म संचालन हुने र १६ दिनसम्म नियमित रुपमा पुजाआजा गरिने थाक संरक्षक हेमन्त गौचन बताउनुहुन्छ । चार जातीका थकालीहरुले विशेष महत्वका साथ मनाउने यो पर्वमा यी चार जातीका रंग र देवतासमेत छुट्टाछुट्टै छन् । गौचनको रातो, तुलाचनको हरियो, शेरचनको सेतो र भट्टचनको कालो रंग मानिन्छ । चार जातका देवताका मन्दिरसमेत छुट्टाछुट्टै छन् । मन्दिरमा देवता भने बाकसभित्र राखिएको छ । देवतालाई नहेरे पनि पूजा भने नित्य गर्ने चलन छ । आफ्नो संस्कृतिअनुसार चार जना मूल पूजारीले छुट्टाछुट्टै पूजा गर्ने, हरेक देवताको तिथि र मिति अनुसार छुट्टाछुट्टै समयमा निकाल्नुपर्ने भएकाले यी देवताको पूजा गर्ने बिधि पनि छुट्टै छ । थकाली मध्येबाट छानिने पाडेहरुले मात्र यो पूजा गर्ने गर्दछन् । पाडेहरुलाई पूजामा सहयोग गर्न चार जना कुमार केटा हुन्छन् । पूजा गर्ने क्रममा देवतालाई लिन मरस्र्याङ क्यु जानुपर्ने हुन्छ । त्यहाँ जाँदा बिधिअनुसार पाठ गरेर देवताको रंगअनुसारको लुगा लगाएर क्रम अनुसार हिँडेर जाने चलन छ । हिड्दा परम्परादेखि जुन ठाउँबाट हिँड्यो त्यही ठाउँबाट हिँड्ने चलन छ । गुफामा पुगेपछि मुख्यकर्ताहरुले हिमालबाट आएको चोखो पानीमा नुहाउनुपर्छ । ताप्नलाई आगो बाल्दा समेत चार जना देवताका कर्ताहरुले छुट्टाछुट्टै बाल्ने चलन छ । सो क्रममा पूजा गरेर नफर्केसम्म भट्टचनको भूमिका भने महत्वपूर्ण हुन्छ । फर्केर आएपछि स्थानीय महिलाले स्वागत गर्छन् ।चार जातीले छुट्टाछुट्टै आफ्नो संस्कृति अनुसार पूजाबाट फर्केकाहरुलाई पूजा गर्ने चलन छ । लार्जुङमा पुगेर बिधि अनुसार भट्टचनको कर्ताले देवतालाई जगाएपछि चार वटा देवतालाई खोलामा लगेर राखिन्छ । त्यसैको तीन दिनपछि मात्र रथ यात्रा शुरु गर्ने चलन छ ।सो क्रममा पूजारीले नुन बाँड्ने चलनसमेत छ । नून पाउनेको घरमा दुःख नपर्ने विश्वास यो समुदायमा छ यो पर्वलाई आकर्षित बनाउन कविता प्रतियोगिता, म्याराथन दौड, अन्तरचन ताराखेल, सुन्दरी प्रतियोगिता, स्वास्थ्य शिविरलगायतका कार्यक्रमसमेत राखिएका छन् । बिभिन्न कार्यक्रम रहे पनि यस्ता मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रम सात गाउँभन्दा अन्यत्र गर्नुपर्ने हुन्छ । थकाली जातीको ऐतिहासिक यो पर्व हेर्न मुस्ताङमा अहिले पर्यटक पुगिरहेका छन् । तस्बिर सौजन्य : राजु गौचन फेसबुक, (news source: Myagdikali.com)
